Yapay uydular

İnsanoğlunun tarihsel süreç içinde sürekli araştırarak yeni teknolojik gelişmelere imza atması sonucunda uzay dahi insanların inceleme alanlarından biri haline gelmiştir. Güneş Sistemi bünyesindeki gezegenlerin kendilerine ait “doğal uyduları” olduğu gibi dünyamızın da “Ay” olarak bilinen bir doğal uydusu bulunmaktadır. Ancak insanoğlu haberleşme, meteoroloji, astronomi biyoloji gibi birçok alanda artan ihtiyaçlarını karşılamak için yapay uydular geliştirmiş ve bu uyduları başta dünya olmak üzere diğer gezegenlerin yörüngesine başarı ile yerleştirmiştir. Genel olarak yarı bağımsız bilgisayar kontrollü sistemlere sahip olan yapay uydular, günümüzde dünya yörüngesinde pek çok farklı işlevi yerine getirmektedir.

İlk yapay uydu üzerinde çalışmalar 1950’lerin başlarında Sovyetler Birliği’nde başlamıştır. Kısa süre içinde tüm çalışmalarını tamamlayan Sovyetler Birliği 1957 yılında “Sputnik 1” isimli ilk yapay uyduyu dünya yörüngesine yerleştirmeyi başarmıştır. 1957 yılında Sovyetler Birliği tarafından dünya yörüngesine ilk yapay uydunun yerleştirilmesinin ardından başka ABD olmak üzere birçok ülke ardı ardına yeni yapay uydular göndererek, bu teknoloji savaşında önde yer almaya çalışmıştır. Günümüze dek dünyamızdan uzaya fırlatılan yapay uydu sayısı binlerle ifade edildiğinden, son 50 yıl içinde birçok ülkenin kendine ait yapay uydu programları üzerinde çalıştığı söylenebilir.

Askeri alanda da çok büyük öneme sahip olan yapay uydular, devletlerin askeri sistemlerinin kontrol edilmesi ve yabancı ülkeler hakkında istihbarat toplanmasını sağlar ki, bu uyduların bazılarına “katil uydu” denmektedir ve amaçları diğer ülkelerin uydularını düşürmektir. Ayrıca modern çağın bir gereksinimi haline dönüşen telekomünikasyon açısından da oldukça büyük öneme sahip olan yapay uydular, en çok haberleşme alanında kullanılır. Telefon, televizyon ve radyo gibi birçok iletişim aracının hızlı bir şekilde çalışmasını sağlamak adına dünya yörüngesine birçok haberleşme uydusu yerleştirilmiştir. Günümüzün modern haberleşme uyguları dünya yörüngesindeki “Alçak Dünya” adı verilen kuşağa yerleştirilir. İnsanoğlunun meteorolojik incelemeleri çok daha geniş ölçekli ve daha detaylı olarak yapmasını sağlayan meteoroloji uyduları ise dünyada hava olaylarını “dünya dışından” gözlemlemede kullanılır.

İnsanoğlunun binlerce yıldır merak ettiği uzaya dair birçok sorunun cevaplanmasını sağlayan astronomi uyduları da önemli yapay uydular arasındadır. Uzaydaki gök cisimlerini ve çeşitli olayları inceleme imkanı sunan bu yapay uydular, evrenin ve dolayısı ile insanın var oluşuna dair cevaplar sunmaktadır. Minyatür uydu olarak adlandırılan yapay uydular ise çok küçük boyutlarda olabilir ve birçok farklı işlev için kullanılabilir. 100 ile 500 kilogram ağırlığındaki yapay uydular “mini uydu” olarak tanımlanırken, 10 ile 100 kilogram arasındaki ağırlıktakiler “mikro uydu” ve inanması güç olmakla beraber 10 kilogramdan dahi hafif olan yapay uydular da “nano uydu” olarak adlandırılır.

Rahnansaika