Rasyonalizm nedir?

Rasyonalizm her ne kadar akılcılık ya da usculuk gibi kelimelerle ifade edilebilse de, felsefenin en önemli inceleme alanlarından biri olarak oldukça derin bir anlama sahiptir. Bilgiye sadece ve sadece düşünce gücüyle ulaşılabileceğini savunan bir felsefe yaklaşımı olan rasyonalizm, bilginin asıl kaynağının da akıl olduğunu söyler. Akıl yolu ile tümdengelim yöntemiyle evren hakkındaki cevaplara ulaşılmasının mümkün olacağını düşünen rasyonel yaklaşım, kesin olarak nitelendirilebilecek bilginin yalnızca akıl aracılığı ile edinilebileceğini savunmaktadır.

İçinde yaşadığımız dünya ve tüm evren hakkındaki bilgiler, rasyonalizme göre ancak deney ötesi akılcı yöntemlerle elde edilebilir. Rasyonalizm kesin bilgi kaynağı olarak genellikle matematik bilimini gösterir ve gerçeğe sadece akılın kullandığı matematiksel denklemlerle ulaşılabileceğini söyler. Bir başka değişle rasyonalizm, bilimsel deneylerle gerçeğin ortaya çıkartılabileceği fikrine sert bir şekilde karşı çıkan ve gerçek cevaplara yalnızca akıl yürütülerek ulaşılabileceğini savunur. Rasyonel düşüncenin matematiği kabul etmesi de, matematiğin yalnızca insan beyninde yürütülen düşünceler vasıtasıyla yapılabilmesidir.

Rasyonalizmde hakim olan deney karşıtı düşünce, tarihsel süreç içerisinde birçok dini düşünce yapısıyla bağdaştırılmaya çalışılmıştır. Rasyonel düşünce ile gerçeğin ortaya çıkartılabileceğini düşünen birçok filozof, vahi yoluyla gelen dini bilgilerin doğruluğunun deneysel araştırma yöntemleriyle ispat edilmeye çalışılmasının boşa kürek çekmek olduğunu söylemiştir. İnsanlık tarihi boyunca rasyonalizmin savunduğu akıl yürüterek gerçeği açığa çıkartma, çoğu insan tarafından insanın içine doğması olarak adlandırılan hisle de karıştırılmıştır.

Aklın Kendine Yeterliliği olarak bilinen Yeni Platoncu felsefi akımında etkisiyle Batı coğrafyasında kısa süre içerisinde kendine geniş bir takipçi kitlesi bulan rasyonalizm, tarihsel süreç içerisinde aydınlanma çağı olarak adlandırılan dönemden beri matematiğin yöntemlerini savunmaktadır. Günümüzde Antik Çağ’da kurulan Elea Okulu ile rasyonel düşüncenin ortaya çıktığı düşünülmekte ve ilk akılcı filozofun da Parmanides olduğu kabul edilmektedir. Parmanides 5 duyu organı ile elde edilen bilginin kişiye göre değişken olduğu için göreceli olduğunu ve bu nedenle de duygular aracılığı ile herhangi bir şeyin gerçekliğinin tanımlanamayacağını ortaya atmıştır.

Parmanides’in bu düşünce yapısı günümüze dek gelen rasyonalizmin en büyük temellerinden birini oluşturduğu gibi, günümüzde hala bu düşünce yapısını benimseyen birçok felsefeci ve diğer bilim dallarında çalışan akademisyen de bulunmaktadır. Duyularla elde edilen bilginin göreceliliği nedeniyle rasyonel düşünce yapısını benimseyenler, bilginin kaynağı olarak aklı esas almaktadır.

Rahnansaika