Kum çeşitleri

İçinde Silis bulunduran kayaçların doğal süreç içerisinde çevresel etkenlerle parçalanması sonucu oluşan kum, çoğunlukla Kuvars temelli granül yapılı bir maddedir. Doğada 2 milimetre kadar çap büyüklüğüne sahip kum taneleri olabileceği gibi 0,06 milimetre çapında kum zerrecikleri de bulunmaktadır. Kuru haldeyken son neredeyse tamamen kohezyonsuz(aynı cins moleküllerin arasındaki çekim kuvveti) bir madde olmasına rağmen ıslandığında oldukça yüksek bir kohezyona sahip olabilmektedir. Benzer yapıda olduğu düşünülmesine rağmen kum ile kil arasında birçok fiziksel farklılık bulunmaktadır.

Doğal tanecikli bir yapıya sahip olan kum, kayaçların parçalanması esnasında minerallerin de kopmasından dolayı mineral değeri yüksek bir maddedir. Kilden çok daha büyük bir boyuta sahip olan kum tanecikleri, bu özelliği sayesinde bir araya geldiklerinde kuma nazaran çok daha fazla alan kaplamaktadır. Hava ile suyun topraktaki dolaşım sisteminin devamlılığını sağlayan kum, toprakta adeta bir çatı görevi üstlenmektedir. Bu nedenle dünyanın doğal ekosistemi açısından kum son derece önemli bir etkiye sahiptir.

Kum çeşitleri farklı ülkelerde mineral yapısına göre incelense de ABD’de yapılan boyuta göre inceleme uygulaması, kum çeşitlerini sınıflandırmada bir ölçüt olarak kabul edilmiştir. 2 milimetre çaptan başlayarak 62 mikrometreye kadar inen bir boyutta sınıflandırılan kum, tane büyüklüğüne göre beş başlık altında incelenir; çok ince kum, orta incelikte kum, normal kum, kaba kum ve çok kaba kum. 16 mm ile ½ mm arasında çapa sahip olan zerreciklerden oluşan kum “çok ince kum” olarak adlandırılırken, çapı 1 ila 2 milimetre arasında değişen taneciklerden oluşan kum da “çok kaba kum” olarak tanımlanır.

Dünya genelinde görülen kum çeşitleri yerkürenin farklılıkları nedeniyle büyük farklılıklara sahiptir. Farklı bir kıtadaki kum yapısal anlamda birçok zengin içerikli mineral barındırabilirken, bir diğer kıtadaki kum çeşitleri mineral açıdan çok daha fakir olabilir. Yerel kayaların yapısına göre ve milyonlarca yıl içerisinde yaşanan çevre şartlarına göre çok farklı içeriklere sahip olan kum çeşitleri, tropikal ve yarı tropikal iklim kuşaklarında beyaz renklidir. Tropikal iklim kuşaklarında görülen bu doğal kumun rengi, içeriğindeki kireçtaşından gelmektedir. Dünyanın doğal düzeni içerisinde su ve rüzgar yardımıyla taşınan kum, dünya içerisinde sürekli hareketlidir. Rüzgar ve su ile hızlı bir şekilde taşınan kum tanecikleri daha küçük yapılıyken, iri kum tanelerinin taşınması ile daha fazla kuvvet gerektiğinden daha uzun sürmektedir.