Paranın hayatımızdaki önemi

Anadolu coğrafyasının binlerce yıllık tarihi boyunca var olmuş onlarca farklı uygarlık tarafından kullanılan paranın önemi günümüzde olduğu gibi M.Ö. 6. yüzyılda da aynı derecedeydi. Batı Anadolu’da ortaya çıkan madeni paraların kullanımı mal ve hizmet trafiğinin ektin bir şekilde sağlanmasına yardımcı olmuş ve kısa sürede de tüm dünyaya yayılmıştır. Napolyon’un ünlü “para, para, para..” sözü günümüze dek ulaşmış ve paranın bugün dahi birçok insan için “her şeyden” daha da önemli olduğunu vurgulanmak için kullanılmıştır. Paranın insan hayatındaki önemi ile ilgili geneli kapsayan bir düşünce belirtmek oldukça büyük bir hata olur. Zira para algısı büyük oranda kişinin içinde yaşadığı topluma bağlı olarak değişen bir unsurdur.

Değişim aracı, değer birimi, birikim yapma ve politika geliştirme olmak üzere 4 temel işleve sahip olan para; kişinin amacına göre de farklı bir özelliğe sahip olur. Paranın bir iktisat aracı olması, toplumlar üzerinde etki kurmak isteyenler için bu aracın çok daha farklı bir işleve sahip olmasına neden olur. Benzer şekilde temel ihtiyaçlarını karşılamak için paraya ihtiyaç duyan bir kişi ile zaten tüm yaşamsal ihtiyaçlarını karşılayan ve artan parasıyla da “birikim” yapmak isteyen bir insanın paraya bakış açısı da birbirinden farklı olacaktır. “Zenginin malı züğürdün çenesini yorar” misali, yaşamsal gereksinimlerinin tamamını karşılayan ve hala da harcamak için parası kalan bireylerin lüks ihtiyaçlara yöneldiği de iktisadi bir gerçektir.

İnsanoğlunun zenginleştikçe “lüks tüketim” için harcadığı para miktarının da doğru orantılı olarak arttığı görülmektedir. Birçok insanın ekonomik refah düzeyi artmaya başlayınca önce gıda ve giyim gibi temel gereksinimler için daha fazla para harcamakta ancak gelirin artmaya devam etmesi halindeyse bu gereksinimler için harcadığı paranın miktarı “belirli bir gelir düzeyinden sonra” azalmaya başlamaktadır. Bu durum belki de insanın gözünün doyması olarak da yorumlanabilir. Ancak insanların gelir düzeyleri arttıkça lüks ihtiyaçlara daha fazla para ayırdığı ve belirli bir yerden sonra barınma, giyim, sağlık ve beslenme gibi ihtiyaçlardan bile daha çok parayı lüks için harcadığı da bilinmektedir.

Yukarıda bahsi geçen durum açık bir şekilde göstermektedir ki; paranın hayatımızdaki önemi, ona hayatın neresinden baktığımıza göre değişmektedir. Zira kişilerin hayatında paranın ne denli olduğu, büyük oranda ne kadar paraya sahip olduklarına bağlıdır. Yaşamsal ihtiyaçlarını karşılamakta zorlanan bir kişi için para, yaşama devam etmek için bir “zorunluluk” haline gelebilir. Yoksul bir kişinin hayattaki tek amacı para bulmak olabilir çünkü bu kişi için para; karnını doyurmak, barınmak, giyinmek, sağlık ihtiyaçlarını karşılamak manasına gelir.