Bilgisayarın donması ve nedenleri

Bilgisayar kullanıcılarının yaygın olarak karşılaştığı sorunlardan biri olan bilgisayar donması, bilgisayar ekranındaki görüntünün bazen çok kısa süreli bazen de uzun süreler boyunca sabit kalması ve bu süre zarfında bilgisayarın kullanıcı tarafından verilen komutlara cevap vermemesi ve/veya çok geç cevap vermesidir. Bilgisayar kullanıcıları tarafından ekranın donması ya da bilgisayarın donması olarak isimlendirilen bu durum, sorunsuz olarak çalışan bir bilgisayarda aniden ortaya çıkabileceği gibi bilgisayarın satın alındığı ilk günden itibaren “özellikle bazı uygulamaların çalıştırılmasıyla” görülebilir.

Bilgisayarın donması olarak tabir edilen bu durum, farklı birçok sebepten ötürü gelişen ve çözüm için yazılımdan donanıma bilgisayarın tüm bileşenlerinin kontrol edilmesini gerektiren bir sorundur. Bilgisayarın donmasına neden olacak temel sorunlar; ekran kartının veya işlemcinin(CPU) aşırı derecede ısınması, işletim sisteminde yapılan kalıcı değişiklikler, donanım sürücülerinin(driver) yanlış kurulması, fiziksel aygıtların yanlış bağlanması, bilgisayara eklenen yeni bir donanımın diğer aygıtlar ile çakışması, güncel olmayan sürücülerin kullanılması, hız aşımı olarak tabir edilen “overclock” işlemleri, sabit disk(hard disk) üzerinde meydana gelen ölü alanlar(bad sector), RAM yetersizliği, virüs ve spy yazılımlar olarak sıralanabilir.

Bilgisayarda yapılan tüm işlemlerin yürütülmesin sağlayan işlemcinin ya da ekran kartının ısınması, bilgisayar ekranının kısa süreli donmasına ve/veya kullanıcının komutlarına cevap vermemesine neden olabilir. İşlemci ve ekran kartının fanında meydana gelen fiziksel sorunlar bu duruma neden olabileceği gibi, güç kaynağı(power supply) arızaları da ekran donması yaşanmasını sağlayabilir. Dış darbeler nedeniyle işlemci ya da ekran kartı fanının yerinden oynaması da ekran donmalarına sebep olabileceği gibi, kasanın içinde biriken tozlar da bu durumu etkileyebilir.

Karmaşık algoritmalı işlemci yoran yazılımlar, detaylı içeriğe sahip oyunlar, virüs olarak tanımlanan zararlı yazılımlar ve arka planda kullanıcıdan habersiz çalışan tüm yazılımlar bilgisayarın donma nedeni olabilir. Bu nedenle kullanılan işletim sisteminin hangi yazılımları açılıştan itibaren çalıştırdığını ve kullanım esnasında hangi yazılımların kendiliğinden çalıştığını iyi belirlemek gerekir. Zamanın ilerlemesi ile birlikte bilgisayara kurulan programların kaldırılmaması ve bilgisayarın teknik donanımının bu kadar çok programı çalıştırmak için yetersiz olması da donma sorunlarının oluşmasını sağlayabilir. RAM’in yetersiz olması halinde bilgisayara RAM eklenmesi ile bu sorun aşılabilirken, tercih edilen RAM’in bilgisayarın donanımı ile uyumlu olmasına da dikkat etmek gerekir.

Farklı üreticilerin geliştirdiği işlemci, anakart, ekran kartı, sabit disk, RAM ve diğer donanımların birbirileri ile uyumlu olmaması da bilgisayarın donma nedenleri arasındadır. Bu tür durumlarda bilgisayar donanımları “öncelik atamasından bağımsız olarak” birbirilerini beklemeden aynı anda çalışmak ister ve bu durumda “çakışma” olarak adlandırılan durumun oluşmasına neden olur. Bilgisayarın fabrika çıkış ayarları olarak da isimlendirilen BIOS’un bilinçli ya da bilinçsizce güncellenmesi de sistemin tutarsız hale gelerek donma sorununun yaşanmasına sebep olabilmektedir.

Rahnansaika