Akrep çeşitleri ve zehirleri

İnsanlık tarihinin bilinen en eski dönemlerinde dahi ölümcül bir zehre sahip olduğu bilinen ve bu sebeple de insanların uzak durduğu canlılardan olan akrepler, dünyanın insanoğluna ev sahipliği yapmaya başlamadı zamanlarda dahi yeryüzünde yaşayan canlılardır. Eklembacaklılar şubesinin mensubu olan akrepler, milyonlarca yıldan beri dünya yaşamının bir parçası olmuş ve birçok felaketten de sağ kurtulmayı başarmıştır. Dünya üzerinde hala 1500’ün üzerinde türle var olmayı sürdüren bu Örümceğimsiler sınıfının üyeleri, sıcaklığın ve nemin belirli bir seviyenin üzerinde olduğu tüm coğrafyalarda bulunmaktadır. “Bilindiği kadarıyla” akrepler yalnızca yılın büyük bir zamanı kar ve buzla kaplı olan coğrafyalarda yaşamamaktadır.

Binlerce yıl öncesinde dahi ölümcül düzeyde zehir ihtiva ettikleri bilinen ve bu nedenle de zehir yapımında kullanılan akrepler, modern tıbbın imkanlarına rağmen günümüzde de insan ölümlerine sebep olmaktadır. Çoğu insan tüm akreplerin zehirli olduğunu düşünse de, aslında bilinenin tamamen aksine bilinen 1750 tür arasında yalnızca 50 türün zehirli olduğu saptanmıştır. Bu da akrep türlerinin sadece %2-3’ünün zehirli olduğu manasına gelir. Bilinen sadece 50 akrep türünün zehri bulunmakta ancak bu türlerin de yaklaşık olarak yarısının zehri insanlar için ciddi tehlike yaratmaktadır. Bilimsel olarak incelendiğinde dünya üzerinde “bilinen” 1750 türü bulunan bu canlıların sadece 25 türünün ölümcül bir zehre sahip olduğu saptanmıştır.

Dünya üzerinde bulunan 25 zehirli akrep türünün 8’i Türkiye’de yaşamaktadır. Ülkemizde görülen bu 8 zehirli akrep türünün 2’si ise ölümcül kategoride kabul edilmektedir. Ülkemizde olduğu gibi Güney Amerika, Güney Afrika, Hindistan ve Orta Doğu coğrafyalarında da ölümcül sınıfa dahil olan akrep türleri bulunmaktadır. Zehri insanlar için ölümcül olan akrep türleri tarafından sokulan bir insan, herhangi bir tıbbi müdahale olmaması halinde birkaç saat içinde dahi yaşamını yitirebilmektedir. Bazı akrep türlerinin zehri birkaç saniyede Merkezi Sinir Sistemi aracılığı ile beyne etki etmekte ve aşırı derecede Adrenalin salgılanarak kaslarda şiddetli spazmlara neden olmaktadır. Spazm geçiren kaslara kalp kasları da dahil olduğundan, kişinin birkaç dakika içinde kalbinin durması söz konusu olmaktadır.

Akrep zehri; inme, kalp krizi, kalp ritminde bozulma, damarlarda tahribat, görme kaybı, deride yanma, şişlik, bulantı ve kusma gibi etkilere sebep olmaktadır. Ölümcül sınıfa giren bazı akrep türlerinin zehri insan bedenine saniyeler içinde etki etmekte ve kişinin dakikalar içinde bilincinin kapanmasına sebep olabilmektedir. Müdahale edilmemesi halinde kişinin komaya girmesi ve daha da kötüsü kısa süre içinde hayatını yitirmesi de mümkündür. Akrep zehri içinde birçok farklı etken kimyasal bulunan son derece kompleks bir yapıya sahiptir. Bu zehirli akreplerin kişinin şah damarı gibi kritik öneme sahip olan yerleri sokması halinde tüm bu etkiler “saniyeler ile ifade edilen” bir süre içinde dahi gelişebilmektedir.